Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
Żagnica wielka
Aeshna grandis |
|
| ||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Samiec | |
Pierwsze zdjęcie samca Aeshna grandis otrzymałam od Piotra Mikołajczuka. Wykonane zostało przez swojego rodzaju przypadek. Piotr fotografował nisko siedzącą na źdźble trawy pałątkę, gdy posłyszał nad głową głośny szelest i spojrzał w górę. Na suchych nasionach akacji przysiadł na moment samiec żagnicy wielkiej. Nie było wiele czasu na komponowanie zdjęcia, a przecież wywołało ono mój zachwyt.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Następne zdjęcia Piotra były już znacznie ostrzejsze, pewnie dlatego, że robione w spokojniejszej atmosferze, bez elementu zaskoczenia. Oczy samców tych ważek są brązowe z niebieskim blaskiem. Odwłok samca jest przewężony w obrębie trzeciego segmentu, tuż powyżej tego przewężenia znajduje się jaskrawoniebieska plamka. Skrzydła są duże, żółte z pomarańczowymi żyłkami, rudymi pterostigmami i niebieskimi nasadami. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na bokach tułowia znajdują się żółte pasy, a na bokach odwłoka niebieskie plamki.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To już nieco zlatany samiec z pouszkadzanymi skrzydłami. Widzimy z daleka jego brązowe nogi i brązowe narządy analne.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To jeszcze jedno zdjęcie tej ważki z boku. Tu widać bursztynowe w kolorze czoło. Jest to ważka bardzo podobna do Aeshna isoceles, jednak większa i z niebieskimi plamkami, których Aeshna isoceles nie ma. Różni je również kolor oczu, które u Aeshna isoceles są zielone.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu doskonale widać cienkie, żółte pasy na bokach tułowia samca Aeshna grandis oraz niebieskie plamki występujące na obu bokach segmentów odwłoka. Zdjęcie wykonałam 16 lipca 2010 roku w Woli Polskiej pow. Mińsk Mazowiecki (UTM EC49).
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na zbliżeniu oprócz pasów na tułowiu możemy przyjrzeć się rudożółtej twarzy ważki. Oczy są brązowo-niebieskie, opalizujące.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
9 lipca 2012 r. — samiec sfotografowany w Uhercach Mineralnych (UTM FV08) koło Leska.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ulubione przeze mnie zdjęcie Piotra. Zrobił ich całą serię.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Widzimy tu rude czoło ważki i brązowo-niebieskie oczy. Na wierzchniej stronie tułowia znajdują się mało wyraźne żółte plamki w kształcie przecinków, które mogą być słabo lub wcale niewidoczne. Nogi Aeshna grandis są brązowe, Skrzydła żółte, z pomarańczowymi żyłkami i niebieskimi nasadami. (foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Tu mamy pierwsze segmenty odwłoka. Jest na nich niebieska plamka. Nie ma natomiast żadnej barwnej, podłużnej linii, ani trójkąta na drugim segmencie — występujących u wielu żagnic.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Narządy analne samca Aeshna grandis sfotografowanego nad stawami w Lesku 27 sierpnia 2016 r. Mają kształt listków, bez żadnych widocznych haków, czy ząbków.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Narządy analne samca Widziane od strony grzbietowej.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Narządy analne i pierwotny aparat kopulacyjny samca Aeshna grandis.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wtórny aparat kopulacyjny Aeshna grandis i widoczne po jego bokach brązowe, ząbkowane „uszka”, które mają interesujące przeznaczenie. Samce po pochwyceniu samicy zaczepiają tylne nogi za „uszka” robiąc z tych nóg rodzaj prowadnic, po których odwłok samicy trafia bezbłędnie na wtórny aparat kopulacyjny. Zdjęcie wykonano w Uhercach Mineralnych 8 lipca 2012 r.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wtórny aparat kopulacyjny widziany z boku.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Skrzydła samca Aeshna grandis mają wszystkie żyłki brązowe. Trójkąty środkowe u obu par skrzydeł mają po 5 komórek, trójkąty analne mają po dwa pola.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Samiec Aeshna grandis przeobraża się na pędzie skrzypu błotnego Equisetum palustre — 27 czerwca 2014 roku na Czarnym Stawie czyli złożu H w Uhercach Mineralnych (UTM FV08).
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ten sam samiec w zbliżeniu, wylinka została zabrana do kolekcji i możemy ją zobaczyć na zdjęciach w dziale Larwa/wylinka.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Dwie godziny później samiec jest parę kroków dalej, już odleciał od wylinki na jeszcze szklistych skrzydłach. Zaczyna się wybarwiać, a jego oczy mają ciągle jeszcze bladozielony kolor.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica | |
Henryk Brzóska, we wrześniu 2004 roku obserwował starcie w powietrzu dwóch żagnic: sinej Aeshna cyanea i wielkiej Aeshna grandis nad swoimi gliniankami w miejscowości Dobrylas (UTM EE50). Po starciu obie żagnice wpadły do wody i gdy się z niej wydostały, były na tyle zszokowane, że udało się zrobić zdjęcia obu. Okazało się, że żagnica sina to samiec, a żagnica wielka — samica. Wiemy, że nie istnieje możliwość krzyżowania się gatunków ważek, ale czynią takie próby.
Na zdjęciu samicy żagnicy wielkiej przedstawionym obok widać, że zainteresowała się ona drewnianym słupkiem pomostu i wykorzystała go jako swoistą „deskę ratunku”. Nasady skrzydeł tej ważki są niebieskie, co przez moment może wywoływać wrażenie, że mamy do czynienia z samcem. Widać jednak doskonale brązowe oczy samicy. (foto Henryk Brzóska) |
|
Tak piękne zdjęcie samicy Aeshna grandis, siedzącej w trawach, zrobił Piotr dopiero w 2009 roku. Tak już jest, że kolekcję zdjęć dla zrobienia takiej strony najczęściej zbiera się latami. Zawsze istnieje możliwość zrobienia jeszcze lepszego zdjęcia i wtedy można, a nawet powinno się wstawić je obok lub na miejsce gorszego.
Widzimy, że odwłok na pierwszych segmentach jest gruby i zwęża się stopniowo ku końcowi. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tam, gdzie u samca występowały niebieskie plamki na bokach odwłoka samica ma znacznie mniej wyraźne plamki żółte. Na wierzchu drugiego segmentu nie ma natomiast żadnej plamki.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na tym wycinku zdjęcia widzimy takie same, jak u samca żółte pasy na bokach tułowia. Oczy samicy są brązowe, mogą jednak pobłyskiwać zielenią.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Zdjęcie samicy zostało wykonane 15 sierpnia 2019 r. w rezerwacie Kamieniec (UTM CB03) w woj. opolskim
(foto Mirosław Pielot) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zachowania rozrodcze | |
Zdjęcie samicy żagnicy wielkiej składajacej jaja w sierpniu 2004 r. nad jeziorem Gostkowo (UTM XA81)niedaleko Sulęczyna na Kaszubach. Takie namoknięte w wodzie drewno to ulubione podłoże do składania jaj przez ten gatunek.
(foto Maciej Krawiec) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
4 sierpnia 2012 r. w Katowicach — podobna sytuacja.
(foto Katarzyna Przondziono) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
23 sierpnia 2014 r. w Bolestraszycach (UTM FA31) w pow. przemyskim, woj. podkarpackim. Tu Aeshna grandis wybrała sobie inne podłoże do składania jaj, jest to mech torfowiec.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
23 sierpnia 2014 r. w Bolestraszycach w pow. przemyskim, woj. podkarpackim. Tu Aeshna grandis deponuje jaja w leżące w wodzie, butwiejące liście pałki szerokolistnej.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Nad naszym oczkiem wodnym (UTM EC49) (pow. Mińsk Mazowiecki) zdarza mi się obserwować pod koniec lata samice żagnicy wielkiej składające jaja. Ta bezskutecznie usiłuje je wkłuć w kamień przy brzegu.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Larwa/wylinka | |
Dnia 14 kwietnia 2010 r. Piotr zrobił zdjęcie larwy żagnicy wielkiej Aeshna grandis wyłowionej w międzyrzeckiej żwirowni. Ma ona dwa bardzo jasne, szerokie pasy biegnące od oczu aż po koniec odwłoka. Na środku odwłoka między tymi pasami znajduje się ciemny mocno skontrastowany pas. Nogi i narządy analne są poprzecznie prążkowane. Narządy analne na końcach jasne. Skrzydełka u tej larwy są jeszcze bardzo niewielkie, co wskazuje na to, że nie jest to jeszcze ostatnia wylinka przed przeobrażeniem. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jeszcze raz przyjrzyjmy się paskom i plamkom na głowie, przedtułowiu i tułowiu larwy A. grandis.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Wylinka wyjęta spod teneralnego samca A. grandis pokazanego pod koniec działu Samiec, a napotkanego 27 czerwca 2014 roku w Uhercach Mineralnych na Czarnym Stawie zwanym również złożem H. Wylinka jest już rozpięta, jeszcze pokryta grubą warstwą mułu.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
Po mozolnym czyszczeniu widać znacznie więcej. Na jasnym pasie biegnącym wzdłuż grzbietowej strony odwłoka wydzimy ciemne plamki z jasnymi, niemal przejrzystymi miejscami w środku. Długość ciała wynosi 41–46 mm, w tym przypadku 43 mm.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
Na stronie brzusznej nie ma pokładełka, bo to samiec, są natomiast otworki w miejscach pierwotnego i wtórnego aparatu kopulacyjnego.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
Głowa ma charakterystyczne proporcje: potylica jest stosunkowo niska. Występują na niej jasne plamki, w tym dwie na zdecydowanie ciemniejszych polach.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
Bródka jest krótka i szeroka, zwęża się ku podstawie jedynie lekko. Stosunek największej do najmniejszej szerokości 1,2:1, zaś
największej szerokości do długości 1:1,5.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
17 czerwca 2016 roku nad brzegiem żwirowni w Uhercach Mineralnych Andrzej Kucharski znalazł wylinkę Aeshna grandis w stanie idealnym. Wystarczyło ją rozpiąć.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
Kolce boczne występują na segmentach 6–9, te z segmentu 9 sięgają do połowy segmentu 10. Cerci mają długość 0,4 długości paraproktów.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
Głowa ma właściwe proporcje, plamki na niskiej potylicy, przedpleczu i tułowiu są takie jak u żywej larwy sfotografowanej przez Piotra Mikołajczuka.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
Bródka jest krótka i szeroka — taka, jak być powinna.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. (foto Andrzej Kucharski) |
|
A jeśli to możliwe — przy oglądaniu larwy, albo (jak tu) wylinki — zerknijmy jeszcze na kształt i proporcje bródki. Tu w porównaniu z bardziej zapewne nam znaną larwą A. cyanea widzimy, że larwa A. grandis ma bródkę szerszą, zdecydowanie mniej smukłą.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
Galeria zdjęć |
|
|
|
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich Aeshna spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: ŻAGNICA AESHNA. |