Łątka halabardówka (stawowa)
Coenagrion hastulatum


Rozmiary: Długość ciała Coenagrion hastulatum wynosi 31-34 mm
Rozpiętość skrzydeł ok. 40 mm
Czas występowania
imagines:
Od 3 dekady IV do końca VII
Obszar występowania: Coenagrion hastulatum spotykamy w całym kraju, z wyjątkiem obszarów górskich powyżej 1226 m n.p.m.

NA SKRÓTY
Występowanie
Biotop
Samiec
Samica
Zachowania rozrodcze
Larwa/wylinka
Galeria zdjęć

Zdjęcia: Mariusz Gwardjan
Jerzy Izdebski
Michał Kaczorowski
Piotr Mikołajczuk
Ewa Miłaczewska
Anna Rychła
Jarosław Wenta
Przemysław Żurawlew
Tekst: Ewa Miłaczewska
© Ewa Miłaczewska

 

Występowanie
 
Występowanie Coenagrion hastulatum w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce

1 — obszar występowania

2 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
MGw — Mariusz Gwardjan — Kielce, piaskownia Wietrznia
JI — Jerzy Izdebski — Torfisko, gm. Jakubów, pow. Mińsk Mazowiecki
MK — Michał Kaczorowski — leśne torfowisko pośrednie, gm. Stanisławów, pow. Mińsk Mazowiecki
PM — Piotr Mikołajczuk — Międzyrzec Podlaski i okolice
EM — Ewa Miłaczewska — leśne torfowisko pośrednie i Torfisko w pow. Mińsk Mazowiecki
AR — Anna Rychła — rezerwaty przyrody: Stramniczka, Zaleskie Bagna, Torfowisko Pobłockie i Mętne w woj. zachodniopomorskim i pomorskim
JW — Jarosław Wenta — Toporowy Staw Niżni w Tatrach
— Przemysław Żurawlew — Dziewiń Mały w pow. konińskim
 
 
Biotop
Coenagrion hastulatum występuje pospolicie w całej Polsce. Lubi przebywać nad różnymi wodami stojącymi z bogatą i zróżnicowaną roślinnością, często wybiera kwaśne wody torfowiskowe. Jest gatunkiem rozprzestrzenionym. Najliczniej widuje się go jednak na stanowiskach dystroficznych lub z lekką tendencją do dystrofii, generalnie na terenach leśnych. W innego typu biotopach charakterystyczna jest dosyć niska trofia: od oligo- przez mezo- do słabej eutrofii. Gatunek charakterystyczny dla wód stojących z dobrze wykształconym niezbyt zwartym szuwarem niskim, często turzycowym lub sitowym (ale nie obligatoryjne). Jeśli więc występuje na stawach hodowlanych czy starorzeczach, to nie są to biotopy intensywnie użytkowane o jednolitej strukturze roślinności. Łątka halabardówka Coenagrion hastulatum do niedawna znana pod polską nazwą łątka stawowa, nadaną jej z bliżej nieznanych przyczyn, bo łątka ta wcale nie traktuje stawów jako ulubiony biotop.

 
To miejsce nad brzegiem żwirowni w Międzyrzecu Podlaskim, gdzie autor zdjęcia obserwował od 2009 roku łątki halabardówki Coenagrion hastulatum.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Torfowisko pośrednie z dużym lustrem wody położone w lesie pomiędzy wsiami Gęsianka–Borowe i Sokóle w powiecie Mińsk Mazowiecki. Tu C. hastulatum obserwowali Michał Kaczorowski i Ewa Miłaczewska.
(foto Ewa Miłaczewska)

 
Torfisko — obszar bagienny z kilkunastohektarowym lustrem wody w gminie Jakubów w powiecie Mińsk Mazowiecki. Tu C. hastulatum obserwowali Jerzy Izdebski, Piotr Mikołajczuk i Ewa Miłaczewska.
(foto Ewa Miłaczewska)
Piaskownia Wietrznia w Kielcach, obecnie nieczynna, zamieniona na rezerwat przyrody. Tu C. hastulatum obserwowali Mariusz Gwardjan i Joanna Przybylska.
(foto Mariusz Gwardjan)

 
Toporowy Staw Niżni to najniżej położony staw tatrzański. Znajduje się w zachodniej części Doliny Suchej Wody, poza szlakami turystycznymi, w obszarze objętym ścisłą ochroną.
(foto Jarosław Wenta)
Śródleśne torfowisko sfagnowe koło Dziewinia Małego (YT07) w powiecie konińskim.
(foto Przemysław Żurawlew)

 
Rezerwat przyrody Stramniczka — torfowiskowy, o pow. ponad 90 ha, w woj. zachodniopomorskim, w pow. kołobrzeskim, w gminie Dygowo. Zdjęcie przedstawia jedną z zarastających torfianek z wąskim szuwarem turzycowym i bogatą roślinnością zanurzoną. Takie właśnie zarastające torfianki chętnie zasiedla Coenagrion hastulatum.
(foto Anna Rychła)
Rezerwat przyrody Zaleskie Bagna — torfowiskowy, o pow. ok. 400 ha, położony jest w woj. zachodniopomorskim, w pow. sławieńskim oraz w woj. pomorskim, w pow. słupskim. C. hastulatum występuje w niewielkich zbiorniczkach potorfowych z szuwarem niskim w strefie przybrzeżnej.
(foto Anna Rychła)

 
Rezerwat przyrody Torfowisko Pobłockie o pow. ponad 110 ha — torfowisko wysokie typu bałtyckiego na południe od wsi Pobłocie i Rzuszcze. Coenagrion hastulatum można tu obserwować na śródleśnym rozlewisku.
(foto Anna Rychła)
Rezerwat przyrody Mętne — torfowiskowy rezerwat przyrody o pow. ok. 100 ha, na obszarze gminy Czersk w kompleksie leśnym Borów Tucholskich. Ochronie rezerwatu podlegają torfowiska wysokie i przejściowe, zarastające śródleśne jezioro Mętno i otaczające je połacie leśne.
(foto Anna Rychła)

 
Samiec
 
Samce łątki halabardówki Coenagrion hastulatum są, jak to łątki, niebiesko czarne i, jak to łątki, charakteryzują się pewną różnorodnością.
Na pierwszy rzut oka łątka ta jest podobna do łątki dzieweczki Coenagrion puella, a „halabardka” na 2 segmencie odwłoka jest bardzo podobna do grzybka na odwłoku nimfy stawowej Enallagma cyathigerum.
Czarne pasy na segmentach 3-5 łątki halabardówki są węższe niż połowa długości segmentu. Na segmentach 6 i 7 są wyraźnie szersze.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Od „halabardki” w górę odwłoka często biegną niepołączone z nią linie tu dość grube — to wariant zaznaczony poniżej (na rysunku) niebieską strzałką.
Zdjęcie zrobiono 1 czerwca 2011 roku w miejscowości Dziewiń Mały w pow. konińskim.

(foto Przemysław Żurawlew)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tu zaś linie są cieńsze — to wariant zaznaczony czerwoną strzałką.
Dolne (wewnętrzne) narządy analne samca są dłuższe od górnych (zewnętrznych).
Na spodzie pierwszego segmentu odwłoka i zatułowiu widzimy pasożytujące larwy wodopójki Hydrachnida. O tych pasożytach szerzej na stronie Etapy życia ważki.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Rysunek pochodzi z książki Sternberga i Buchwalda — „Die Libellen Baden-Württembergs”, przedstawia czarne wzorki na pierwszych trzech segmentach odwłoków samców łątek halabardówek. Na rysunku tym zaznaczyłam kolorowymi strzałkami dwa warianty łątek halabardówek spotkane przez Piotra Mikołajczuka w okolicy Międzyrzeca i Przemka Żurawlewa w pow. konińskim.
 
To też samiec Coenagrion hastulatum pasujący do przykładu zaznaczonego czerwoną strzałką.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Kadr ze zdjęcia powyżej obrócony dla wygody obserwacji. Na obramowanym cienką niebieską linią przedpleczu (pronotum) występują dwie niebieskie plamki na samych skrajach po bokach.
Na drugim segmencie odwłoka występuje plamka w kształcie „halabardy” (tu z wyraźnym szpicem) i dwie (cieńsze) niestykające się z nią kreseczki — tak, jak w wariancie zaznaczonym czerwoną strzałką.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tu pięknie widać cały odwłok od strony grzbietowej od „halabardki” z kreskami po bokach aż po narządy analne. 1 czerwca 2011 roku w Dziewiniu Małym.

(foto Przemysław Żurawlew)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Samica
 
Samice Coenagrion hastulatum wszystkie są jednakowe, z wierzchu czarne, po bokach i na spodzie zielone. Ich zieleń jest biaława i matowa (kredowa), zieleń występująca u łątek dzieweczek jest znacznie bardziej jaskrawa. Przedplecze samic jest z tyłu szpiczaste, obramowane cieniutką zieloną linią, szerszą na bokach.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samica Coenagrion hastulatum trzymana za przedplecze przez samca. Rezerwat Stramniczka na Pomorzu Zachodnim 17 czerwca 2013 roku.

(foto Anna Rychła)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Zachowania rozrodcze
 
Para łątek halabardówek spotkana 23 maja 2010 roku na Torfisku w pow. Mińsk Mazowiecki.

(foto Jerzy Izdebski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
C. hastulatum kopulujące na źdźble trawy w Międzyrzecu Podlaskim.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Larwa/wylinka
 
Larwa Coenagrion hastulatum sfotografowana w maju 2010r.
Długość ciała wynosi 15 mm, długość skrzelotchawek 6 mm.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Skrzelotchawki tej samej larwy w powiększeniu.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
 
Galeria zdjęć

 
Zdjęcie samca Coenagrion hastulatum zrobione w 2009 roku w Międzyrzecu Podlaskim.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samiec, jak na zdjęciu obok.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
1 czerwca 2011 roku w Dziewiniu Małym w powiecie konińskim.
(foto Przemysław Żurawlew)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samiec sfotografowany na Toporowym Stawem Niżnim w Tatrach 5 lipca 2012 roku.
(foto Jarosław Wenta)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
19 maja 2005 r. na leśnym bagienku pomiędzy wsiami Gęsianka–Borowe i Sokóle w powiecie Mińsk Mazowiecki.
(foto Ewa Miłaczewska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Młody samiec sfotografowany w tym samym miejscu (co obok) 1 maja 2012 roku — świadczy to o tym, że populacja utrzymuje się tam od wielu lat.
(foto Michał Kaczorowski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.



Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.