Pałątka wielkoplama
Lestes macrostigma


Rozmiary: Długość ciała Lestes macrostigma wynosi od 39 do 48 mm
Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 55 mm
Czas występowania
imagines:
VI-VIII ???
Obszar występowania: Lestes macrostigma w Polsce nie występuje, jej obecność stwierdzono tylko 1 raz. W Europie południowej w niewielkich rozproszonych stanowiskach.
 
 

NA SKRÓTY
Występowanie
Biotop
Samiec
Samica

Zdjęcia: Bogusław Daraż
Alicja Miszta
Tekst: Ewa Miłaczewska
© Ewa Miłaczewska

 

Występowanie
 
Występowanie Lestes macrostigma w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce

1 — jedyne miejsce stwierdzenia w Polsce
 
 
Biotop
Pałątki wielkoplame Lestes macrostigma występują w południowej Europie w niewielkich odosobnionych skupiskach. Najbliżej nas spotyka sie je na Węgrzech i Słowacji, skąd zapewne przyniesiony został wiatrem halnym lub orawskim osobnik odłowiony przez Mariana Bielewicza w 1961 roku, w Bukowinie Tatrzańskiej (UTM DV36).
Jak wszystkie pałątki i te lubią płytkie, szybko nagrzewające się wody, doskonale czują się w wodach lekko zasolonych oddzielonych od brzegu morskiego wąskim pasem wydm. Lubią sitowiec nadmorski Bolboschoenus maritimus, w którego pędy chętnie składają jaja.
 
Shablenska Tuzla w północno-wschodniej Bułgarii (UTM PJ22). Polożony 5 km na NE od miejscowosci Shabla (Szabła) i 2 km na SE od jeziora Shabla zbiornik jest niewielki (0,3 km2) i płytki, w pierwszej połowie lipca częściowo wyschnięty, o głębokości około 20 cm.

(foto Bogusław Daraż)
 
Położony jest nad brzegiem morza, oddzielony od niego passem wydm, ma czystą, mocno nagrzaną wodę i muliste osady na dnie. Na brzegach występują: trzcina pospolita Phragmites australis, sitowiec nadmorski Bolboschoenus maritimus oraz sity Scirpus sp. Autor zdjęć opisuje to szerzej w artykule: B. Daraż, 2009. New data on dragonflies (Odonata) of northeasternmost Bulgaria. Nowe dane o ważkach (Odonata) północno-wschodniej Bułgarii. Odonatrix, 5(2): 55-64.

(foto Bogusław Daraż)
 
 
Samiec
 
Lestes macrostigma została zarejestrowana w Polsce tylko raz. W 1961 roku pochwycił ją (a właściwie jego, bo był to samiec) w Bukowinie Tatrzańskiej Marian Bielewicz.
To zdjęcie tej właśnie jedynej... L. macrostigma z Polski. Zdjęcie zrobiła Alicja Miszta w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, gdzie okaz ten przeleżał nieoznaczony do 2005 roku, kiedy to oznaczenia dokonał Aleš Dolný z Czech. Zdjęcie zapożyczyłam ze strony www.odonata.pl.


(foto Alicja Miszta)
 
Wszystkie pałątkowate Lestidae mają na obu parach skrzydeł minimum po dwa pólka bezpośrednio pod prostokątną, czarną pterostigmą. To cecha charakterystyczna dla całej rodziny (również dla straszek). Pozostałe Zygoptera, z wyjątkiem świteziankowatych (które pterostigmy nie posiadają), mają w tym miejscu tylko jedno pólko.
Tu widzimy skrzydła zlatanego już dość samca pałątki wielkoplamej sfotografowanego 10 lipca 2008 r. w Bułgarii — pałątka ta ma bardzo duże pterostigmy (stąd łacińska nazwa macrostigma), a pod nimi nawet cztery pólka.

(foto Bogusław Daraż)
 
Samiec sfotografowany w miejscowości Shablenska Tuzla w Bułgarii 4 lipca 2008 roku. Są to ważki, zarówno samce jak i samice, wśród wszystkich pałątek najbardziej masywne, Są ciemne, mają niebieskoszare głowy z niebieskimi oczami, niebieskoszare całe tułowie — aż po 1 segment odwłoka oraz końcowe trzy segmenty odwłoka.

(foto Bogusław Daraż)
 
Cały tułów jest pokryty pudrowym nalotem, jest on też widoczny na tyle głowy.

(foto Bogusław Daraż)
 
Nasady skrzydeł też są niebieskie, ale już drugi segment odwłoka jest ciemnozielony, a dalsze brązowozielone.

(foto Bogusław Daraż)
 
Segmenty 8-10 są szaroniebieskie, pokryte pudrowym nalotem. Narządy analne zewnętrzne są cęgowate z dużymi ząbkami po stronie wewnętrznej. Narządy wewnętrzne są niewielkie. Jedne i drugie są ciemne.

(foto Bogusław Daraż)
 
 
Samica
 
Samica ubarwiona jest podobnie jak samiec.

(foto Bogusław Daraż)
 
Ona również ma trzy ostatnie segmenty odwłoka pokryte szaroniebieskim nalotem. Walwy i pokładełka są całkowicie ciemne, jednak tu również pokryte woskowym nalotem.

(foto Bogusław Daraż)

Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.

Porównanie wszystkich pałątek spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: PAŁĄTKA LESTES.