Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
Oczobarwnica mniejsza
Erythromma viridulum |
|
|
||||||||||||||
Występowanie | |
Występowanie Erythromma viridulum w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — hipotetyczny zasięg historyczny 2 — obszar ostatnio skolonizowany 3 — obszar prawdopodobnie skolonizowany 4 — obszar poza zasięgiem występowania 5 — punkty, w których wykonano zdjęcia:
PBu — Paweł Buczyński — Stańków koło Chełma, woj. lubelskie i Bolestraszyce woj. podkarpackie MG — Marek Gryboś — Zalew Bagry, Kraków PM — Piotr Mikołajczuk — Międzyrzec Podlaski EM — Ewa Miłaczewska — okolice wsi Wola Polska pow. Mińsk Mazowiecki KPrz — Krzysztof Przondziono — Staw Grünfeld, Katowice AT — Agnieszka Tańczuk — Konstancin |
|
Biotop | |
Erythromma viridulum w przeszłości gatunek występujący w południowej części Polski Niżowej. Obecnie rozszerza swój zasięg ku północy. Zapewne granica północna zasięgu już przekroczyła granice naszego kraju, lecz w dość szerokim pasie na północy (woj, pomorsko-kujawskie i zachodniopomorskie) występowanie tej ważki nie jest dostatecznie udokumentowane. W górach nie występuje, najwyższe występowanie stwierdzono na wysokości 560 m. Lubią wody stojące: stawy i jeziora zasobne w substancje odżywcze z dużą ilością roślinności zanurzonej, okresowo wynurzającej się, takiej jak rogatek Ceratophyllum i wywłócznik Myriophyllum. | |
To miejsce nad brzegiem międzyrzeckiej żwirowni, w którym Piotr fotografował oczobarwnice mniejsze. Widać tu pływające na powierzchni wody glony, są też całe połacie porośnięte rogatkiem sztywnym i wywłócznikiem. To rośliny ulubione przez oczobarwnice mniejsze.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
To moje ukochane jeziorko (torfowisko) leśne. Dwa razy widziałam tu oczobarwnice mniejsze, wygląda na to, że są tu rzadkością. Pod brzegiem po którym najczęściej chodzę (tam, gdzie widać rosnące nad brzegiem brzozy) nie ma roślinności zanurzonej ani pływającej. Z drugiej strony zbiornika jest grząskie torfowisko i bardzo rzadko tam bywam. Pewnie właśnie tam należałoby szukać tych ważek.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Samiec | |
Cechą charakterystyczną, od której to utworzono nazwę obu naszych oczobarwnic, są czerwone oczy samców. Na tym zdjęciu niewprawnym okiem nie jest wcale łatwo odróżnić, że to oczobarwnica mniejsza.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Różnice najbardziej widoczne są z boku. Oczobarwnice mniejsze mają niebieskie nie tylko dwa ostatnie (9 i 10) segmenty odwłoka, ale też spód i boki segmentu 8. U oczobarwnic większych cały bok segmentu 8 jest czarny. Cechy te pokazują strzałki.
Zestawiając te zdjęcia starałam się pokazać różnicę długości obu ważek, która wynosi nawet 6 milimetrów, czyli blisko 20%. (foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Samce oczobarwnicy mniejszej siadają chętnie na pływających roślinach wodnych — tu na liściu rdestu ziemnowodnego Polygonum amphibium. Podobnie postępują oczobarwnice większe.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To ten sam samiec widziany z góry. Zabarwione na czarno fragmenty tułowia i odwłoka mają — podobnie, jak u oczobarwnic większych — metaliczny połysk.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jako miejsce odpoczynku i punkt obserwacyjny wystarcza im pływający kożuch glonów.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To złapany przeze mnie samiec Erythromma viridulum znad leśnego torfowiska niedaleko wsi Gęsianka w powiecie Mińsk Mazowiecki.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Młody samiec z ledwo widocznymi plamkami na bokach ósmego segmentu odwłoka, sfotografowany został w Katowicach 28 czerwca 2011 roku.
(foto Krzysztof Przondziono) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica | |
Samiczki siadają dyskretnie na roślinach nadwodnych. Ich ubarwienie jest bardzo podobne do ubarwienia samców, są również niebiesko-czarne, choć niebieski kolor na ostatnich segmentach odwłoka wydaje się mniej jaskrawy niż u samców i wyraźnie bardziej szary. Ich oczy są jednak zielono-brązowe — a nie jaskrawoczerwone, jak oczy samców.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiczka napotkana 6 lipca 2022 r. w podwarszawskim Konstancinie (UTM EC07).
(foto Agnieszka Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Teneralna samiczka, jeszcze niemal przezroczysta, sfotografowana nad Zalewem Stańków nieopodal wsi o tej samej nazwie położonej na północ od Chełma w woj. lubelskim.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zachowania rozrodcze | |
Wkrótce oczobarwnice Erythromma viridulum zaczęły łączyć się w pary.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na tym zestawieniu dobrze widać różnicę między parą oczobarwnic większych (z lewej) i mniejszych (z prawej). Samice oczobarwnic większych są zielono-czarne, zaś oczobarwnic mniejszych niebiesko-czarne, nie mają też tak jaskrawych pomarańczowo-zielonych oczu jak samice oczobarwnic większych. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Składanie jaj odbywa się w tandemach. Jaja składane są na rogatek, wywłócznik lub po prostu na kożuch glonów nitkowatych. Każdy samiec do samego końca dba o przekazanie swoich genów potomstwu — patrz Zachowania rozrodcze.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu osiem tandemów (sądząc z ilości widocznych, czerwonych par oczu samców) przymierza się do składania jaj w znajdujące się tuż pod powierzchnią wody gałązki rogatka sztywnego. Nie rywalizują ze sobą o miejsce.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Podczs składania jaj samiec często silnie pracuje skrzydłami, żeby utrzymać równowagę. 23 sierpnia 2014 r. — Bolestraszyce w pow. przemyskim, w woj. podkarpackim.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Larwa/wylinka | |
Larwa Erythromma viridulum sfotografowana przez Piotra w warunkach domowego „studio”.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Galeria zdjęć |
|
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich Erythromma spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: OCZOBARWNICA ERYTHROMMA. |