Szklarka zielona
Cordulia aenea


Rozmiary: Długość ciała Cordulia aenea wynosi do 52 mm
Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 72 mm
Czas występowania
imagines:
Od 2 dekady IV do 2 dekady X
Obszar występowania: Cordulia aenea spotykamy powszechnie w całym kraju, również w górach, gdzie dociera do wysokości 1226 m n.p.m.

NA SKRÓTY
Występowanie
Biotop
Samiec
Samica
Zachowania rozrodcze
Larwa/wylinka
Galeria zdjęć

Zdjęcia: Edyta Buczyńska
Paweł Buczyński
Jacek Dumański
Michał Kaczorowski
Andrzej Kucharski
Jakub Liberski
Karol Mackiewicz
Piotr Mikołajczuk
Ewa Miłaczewska
Lilianna Techmańska-Kaczorowska
Antoni W. Wysowski
Przemysław Żurawlew
Tekst: Ewa Miłaczewska
© Ewa Miłaczewska

 


Występowanie
 
Występowanie Cordulia aenea w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce

1 — obszar występowania

2 — punkty, w których wykonano zdjęcia:
EBu — Edyta Buczyńska — Pieszowola w Poleskim Parku Narodowym
PBu — Paweł Buczyński — Jez. Wałachy na Kaszubach i Jez. Linówek na Suwalszczyźnie, Pieszowola w Poleskim Parku Narodowym
JD — Jacek Dumański — Zbiersk, pow. kaliski
MK — Michał Kaczorowski — Gęsianka, pow. Mińsk Mazowiecki
AK — Andrzej Kucharski — pow. Lesko
JL — Jakub Liberski — Górny Śląsk
KM — Karol Mackiewicz — Bagno Żegarskie koło Sejn
PM — Piotr Mikołajczuk — Międzyrzec Podlaski i okolice
EM — Ewa Miłaczewska — okolice Woli Polskiej, pow. Mińsk Mazowiecki
LTK — Lilianna Techmańska-Kaczorowska — Wilanów, Warszawa
AWW — Antoni W. Wysowski — Krzywólka, Suwałki
— Przemysław Żurawlew — w powiecie pleszewskim
 
 
Biotop
Cordulia aenea ważka występująca pospolicie w całym kraju, zasiedla zbiorniki wszelkiego typu. Nie ma większych wymagań, często składa jaja w malutkich oczkach śródpolnych, nawet wielkości kałuży. Jaja wkłuwa w rośliny pływające, leżące na wodzie oraz mchy torfowce, a nawet dno na płyciznach. Robi to w locie, przypadając w dół i unosząc się. Cordulia aenea lata nawet późnym popołudniem, a także w dni pochmurne i deszczowe.
 
To często przeze mnie odwiedzane leśne jeziorko otoczone torfowiskiem przejściowym w okolicy wsi Gęsianka na Mazowszu. Miejsce, gdzie co roku w maju obserwuję kilkadziesiąt szklarek zielonych. Widuję tu samce latające nerwowo nad wodą w poszukiwaniu samic, często dochodzi do bijatyk między nimi, czasem napadane są przez dużo od nich mniejsze, ale bardziej agresywne zalotki czerwonawe Leucorrhinia rubicunda.

(foto Ewa Miłaczewska)
 
Szklarki zielone obecne są na wielu stanowiskach w miastach — tu widzimy Jeziorko Wilanowskie w Warszawie.

(foto Lilianna Techmańska-Kaczorowska)
 
 
Samiec
 
Piotr w maju nad międzyrzecką żwirownią zrobił kilka zdjęć młodego, niewybarwionego w pełni samca. Oczy tej ważki nie mają jeszcze właściwego koloru.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Zdjęcie tej samej szklarki zrobione od strony grzbietowej. Widzimy pięknie przewężony odwłok. Właśnie to przewężenie, o niepowtarzalnej linii, nadaje ważce niezwykle elegancki wygląd, a zielona, metalicznie błyszcząca, szmaragdowa barwa powoduje, że szklarka kojarzy mi się nieodmiennie z latającym klejnotem.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
15 maja 2010 r. udało mi się namówić do wejścia na rękę młodego samca i sfotografować jego boki. Widzimy piękną, metaliczną zieleń jego tułowia i żółtą plamę na spodzie odwłoka wokół wtórnego aparatu kopulacyjnego.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Takie „latające klejnoty” najlepiej fotografuje się na tle wiosennego nieba odbitego w wodzie.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Całe ciało tych ważek jest zielone, z metalicznym złotawo-miedzianym połyskiem. Oczy są jasne jaskrawozielone, czoło ciemnozielone, metalicznie błyszczące.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Są to ważki pospolite, występują licznie i chyba właśnie im najłatwiej jest robić zdjęcia w locie. Bierze się to chyba stąd, że są małopłochliwe, zawisają w bezruchu tuż przed aparatem i spłoszone wracają w te same miejsca. Kłopotliwe jest tylko to, że naprawdę rzadko siadają.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
W locie ważki podkulają tylne i środkowe odnóża pod tułowiem, zaś przednie odnóża trzymają złożone za oczami. Zapewnia im to najmniejsze opory powietrza i tym samym zwiększa ich szybkość.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
19 maja 2022 r. koło Zbierska w powiecie kaliskim (UTM CC05) — samiec szklarki zielonej w zawisie. Przednie skrzydła pracują w przeciwnym kierunku niż tylne. I kto tu kogo obserwuje: autor zdjęcia ważkę, czy ważka człowieka z aparatem?

(foto Jacek Dumański)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Narządy analne samca w zbliżeniu. Górne minimalnie krótsze, dolne z podwójnym hakiem.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
29 maja 2011 r. w Gęsiance pow. Mińsk Maz. udało mi się zrobić zdjęcie „twarzy” złapanej na moment szklarki. Tu już wyraźnie widać, że na czole tej ważki występuje tylko zielony kolor z metalicznym połyskiem. Żółte są tylko szczęki. To wyróżnia Cordulia aenea spośród wszystkich naszych Corduliidae.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
9 czerwca 2012 r. w powiecie Lesko — uchwycona ważka w podobnej, jak wyżej pozie, w nieco innym kolorycie spowodowanym mnniej intensywnym słonecznym oświetleniem.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Nieczęsto spotyka się szklarki siadające nad wodą. Nad wodą patrolujące samce latają szybko wzdłuż brzegów, jeśli przysiadają — to na ułamek sekundy i natychmiast wracają do obowiązków. Ten samiec rozsiadł się na dobre.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Widzimy, że jasne plamki na spodzie pierwszych segmentów odwłoka samca ograniczają się właściwie do wtórnego aparatu kopulacyjnego. Widać tu również piękną budowę skrzydeł z czarnymi pterostigmami. U nasady skrzydła mają bursztynowe plamki, w tym samym kolorze są membranule.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
To jeszcze jedno zdjęcie dojrzałego samca — warto zapamiętać te proporcje, rozszerzony na końcu odwłok i tylne skrzydła z charakterystycznym „ząbkiem” przy membranulach.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samiec Cordulia aenea18 X 2019, dystroficzne jezioro Rejslic na Bagnie Żegarskim koło Sejn FF50.

(foto Karol Mackiewicz)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Samica
 
Piotr napotkał najpierw teneralną samicę Cordulia aenea, która zdołała się już nieco oddalić od wylinki na tym zdjęciu niewidocznej.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Sprowokował ważkę do wejścia na dłoń. Widać na tym zdjęciu zaokrąglone, tylne skrzydła samicy i jej odnóża, które nabrały już właściwej, czarnej barwy, choć porusza nimi jeszcze dość nieporadnie.
Po chwili szklarka wróciła na łono natury.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Odwłok samicy jest wyraźnie grubszy niż odwłok samca i brak mu tego subtelnego przewężenia tak znakomicie widocznego na zdjęciach samca.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Narządy analne samicy szklarki zielonej są proste, nie unosi ich ona podczas składania jaj do góry, jak czyni to podobna do niej miedziopierś metaliczna. Pokładełko szklarki jest malutkie w porównaniu z pokładełkiem miedziopiersi metalicznej. Jasne, duże (większe niż u samca), z wyraźnym konturem plamy na spodzie 2 i 3 segmentu odwłoka są właściwe dla samicy. Plama na 2 segmencie jest u samic (podobnie jak u samców) żółta, na 3 segmencie biała.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Samice prowadzą skryty tryb życia i nad wodą pojawiają się wyłącznie na czas rozrodu. Jaja składają samotnie, bez towarzystwa samców. To zdjęcie samicy, która przysiadła na liściach pałki wodnej, zmęczona tym zajęciem.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Piękne zdjęcie samicy Cordulia aenea zrobione 6 czerwca 2012 r. w Krzywólce — dzielnicy Suwałk.

(foto Antoni W. Wysowski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Zachowania rozrodcze
 
Zaczęły się gody, samce zawisały na gałązkach wraz ze swymi partnerkami. Widzimy tu, jak wygląda chwyt narządami analnymi za głowę samicy. Dwa pierwsze segmenty odwłoka samicy są znacznie bardziej pękate niż u samca. Oczy u obu płci są jaskrawozielone, tułowie metalicznie zielone, przebłyskujące złotem i miedzią, pokryte gęstym żółtawym „futerkiem”.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Na zdjęciu obok widać dokładnie charakterystyczne dla tego jedynego gatunku szklarkowatych bursztynowe zacienienia u nasady skrzydeł.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
A tu widzimy, jak mocno samiczka obejmuje odwłok samca wszystkimi odnóżami. Doskonale też widać kształt plamek na spodzie jej odwłoka.

Jaja szklarek są w charakterystyczny sposób wkłuwane w mech torfowiec, muł nadbrzeżny, czy inne miękkie podłoże. Samica w locie opada w dół i wbija pokładełko w podłoże, następnie unosi się do góry i znowu opada. Rozwój larw trwa rok. Szklarki zielone zwykle kończą lot w lipcu, wtedy też ostatnie samice składają jaja. Szklarki i miedziopiersie występują często na tym samym obszarze. Jeśli wydaje nam się, że widzimy składającą jaja szklarkę w sierpniu — musi to być miedziopierś.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Larwa/wylinka
 
W końcu kwietnia 2009 r. Piotr zrobił zdjęcia larwy szklarki zielonej Cordulia aenea. Larwy są długości około 25 mm, mają pękate odwłoki zakończone niewielką piramidą analną. Po bokach odwłoka występują małe kolce. Między oczami ciemna linia. Charakterystyczną cechą larw wszystkich Corduliidae są długie „pająkowate” nogi.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
3 maja 2009 r. znalazłam na krzaczku wrzosu rosnącym pod brzozami na samym brzegu śródleśnego torfowiska koło wsi Gęsianka w pow. Mińsk Maz. pierwszą tego roku wylinkę. Jest bardzo jasna. Widać na niej, że kolce boczne na szerokim, okrągławym odwłoku są bardzo małe.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Kolce na stronie grzbietowej są również niewielkie. Nogi są bardzo, wręcz „pająkowato” długie, co jest cechą charakterystyczną dla wszystkich szklarkowatych Corduliidae. Na bokach jasnego tułowia widoczne są dwa ciemniejsze pasy.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Ta sama wylinka od strony brzusznej.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Zdjęcia wylinki wykonane w domowym „laboratorium”. Kolce boczne są w przybliżeniu równej długości, kolec segmentu 9 sięga nieznacznie poza podstawę piramidy analnej.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Kolce grzbietowe występują na segmentach 3–8, są dość krótkie i płaskie, kolec segmentu 3 (tu niewidoczny, zakryty skrzydłami) jest nikły, kolec segmentu 8 to mały płaski garb.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tu widzimy maskę ważki z małymi, tępymi, niesymetrycznymi ząbkami na głaszczku wargowym. Patrz klucz do oznaczania larw i wylinek sporządzony przez Jacka Wendzonkę. Porównaj również z maską Somatochlora metallica

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.


Galeria zdjęć

 
11 maja 2009, Jezioro Wałachy, Wdzydzki Park Krajobrazowy, Kaszuby. Larwa wędrująca do miejsca przeobrażenia.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
11 maja 2009, Jezioro Wałachy. Ta sama larwa.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
11 maja 2009, Jezioro Wałachy. Ta sama larwa widoczna z góry.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
11 maja 2009, Jezioro Wałachy. I już po wszystkim. Dwa samce w trakcie przeobrażenia, ale wylinki są trzy.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
11 maja 2015, nad oczkiem w Orelcu, woj podkarpackie — moment wydobywania się z osłonki larwy.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Ta sama ważka chwilę później.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
22 kwietnia 2018 r. w Pieszowoli w Poleskim Parku Narodowym, gm. Sosnowica, pow. parczewski, woj. lubelskie.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
22 kwietnia 2018 r. w Pieszowoli, tego dnia przeobrażało się wiele szklarek.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
22 kwietnia 2018 r. w Pieszowoli.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
22 kwietnia 2018 r. w Pieszowoli.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
22 kwietnia 2018 r. w Pieszowoli.
(foto Edyta Buczyńska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
22 kwietnia 2018 r. w Pieszowoli. Obok siebie siedzą: bliżej nas — samica, dalej — samiec, co łatwo poznać po obecności trójkąta analnego.
(foto Edyta Buczyńska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
25 kwietnia 2011, na Górnym Śląsku. Przeobrażenie samicy.
(foto Jakub Liberski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
26 kwietnia 2009, powiat pleszewski, odpoczynek po dziewiczym locie. Samiec.
(foto Przemysław Żurawlew)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
29 maja 2011 r. w pobliżu Gęsianki pow. Mińsk Mazowiecki. Samiec.
(foto Michał Kaczorowski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
5 lipca 2011 r. Nad Jeziorem Linówek na Suwalszczyźnie.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.


Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.

Porównanie Corduliidae można obejrzeć na stronie: SZKLARKOWATE CORDULIIDAE.