Łątka zielona
Coenagrion armatum


Rozmiary: Długość ciała Coenagrion armatum wynosi 34 mm
Rozpiętość skrzydeł maksymalnie 42 mm
Czas występowania
imagines:
Od początku V do końca VI, rzadziej już od końca IV, częściej tylko do połowy VI
Obszar występowania: Coenagrion armatum spotykamy niezwykle rzadko, głównie we wschodniej części kraju, jest to gatunek zanikający — patrz mapka
Ochrona: Jest gatunkiem w Polsce chronionym prawem, a ponadto znajdującym się na Czerwonej Liście i w Czerwonej Księdze — w obu jako gatunek o najwyższym, krytycznym (CR) stopniu zagrożenia.
 
 

   
NA SKRÓTY
Występowanie
Biotop
Samiec
Samica
Galeria zdjęć

Zdjęcia: Piotr Mikołajczuk
Tekst: Ewa Miłaczewska
© Ewa Miłaczewska

 

Występowanie
 
Występowanie Coenagrion armatum w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce

1 — przypuszczalny obecny obszar występowania

2 — hipotetyczny zasięg historyczny

3 — obszar poza zasięgiem występowania

4 — stanowiska znane współcześnie

5 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
PM — Piotr Mikołajczuk — między wsiami Wygnanka i Grabowiec pow. Radzyń Podlaski oraz w pobliżu wsi Misie oraz Zaścianki oba stanowiska w pow. Biała Podlaska, a także nad zbiornikiem Torfisko w gm. Jakubów, pow. Mińsk Mazowiecki
 
 
Biotop
Coenagrion armatum to gatunek eurosyberyjski, początkowo obserwowany od Anglii po Mongolię, obecnie systematycznie wycofujący się na wschód. Do niedawna obserwowany na Śląsku i w Wielkopolsce, dziś praktycznie głównie po prawej stronie Wisły. Stanowiska tej ważki są nieliczne i bardzo rozproszone oraz izolowane. Są to płytkie zbiorniki na nizinach — najczęściej łąkowe, rzadziej śródleśne, niewysychające oraz torfowiska wszystkich typów. Wody kwaśne do lekko zasadowych, najistotniejsze wydaje się ukształtowanie roślinności w tych zbiornikach. Ważka lubi luźne szuwary z turzyc i sitów, wśród których porusza się szybko i zwinnie, omijając bardziej zwarte kępy. Przysiada w cieniu turzyc lub w ich gęstwinie, jest wtedy trudnodostępna dla obiektywu. Ważka uchodzi za prowadzącą niezwykle skryty tryb życia. Wynika to pewnie co najmniej z dwóch przyczyn, po pierwsze imagines pojawiają się wcześnie, w tym samym czasie (synchronicznie), zależnie od pogody i latają do dwóch tygodni, czyli bardzo krótko. Po drugie są to ważki szybkie, bytujące wśród niskich, luźnych szuwarów, a więc trudne do zauważenia. Nie można wykluczyć, że nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia w znanych nam zbiornikach. Piotr właśnie w latach 2011-2012 znalazł cztery nowe stanowiska w powiecie Radzyń Podlaski i Biała Podlaska. W swoich poszukiwaniach kierował się przede wszystkim charakterem oglądanych w poprzednich latach stanowisk. Te same względy kierowały nim w 2012 roku, gdy odwiedził zbiornik Torfisko w powiecie Mińsk Mazowiecki.
 
Stanowisko pomiędzy wsiami Wygnanka i Grabowiec w powiecie Radzyń Podlaski — bagienko z manną mielec i sitem. Niestety z właścicielem o dużej potrzebie demonstrowania swoich praw. Piotr zdążył zrobić tu kilka zdjęć i dalej nie było już miło...

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Stanowisko koło wsi Misie w powiecie Biała Podlaska.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Trzecie odkryte przez Piotra Mikołajczuka w 2011 r. nowe stanowisko na turzycowisku w pobliżu wsi Przychody w powiecie Biała Podlaska.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Stanowisko koło wsi Zaścianki w powiecie Biała Podlaska, gminie Międzyrzec Podlaski odkryte w 2012 r. Śródłąkowe bagno. Siedlisko umiarkowanie eutroficzne porośnięte w znacznej przewadze skrzypem bagiennym.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
 
Samiec
 
Samiec siedzący na liściu turzycy.
Ma on czarny odwłok z niebieskozielonymi segmentami S1, S2 i fragmentem S3 oraz S8 i S9.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Nawet gołym okiem widzimy, że ważka ta uzbrojona jest w wyjątkowo długie dolne narządy analne (armatum to właśnie po łacinie uzbrojona). Narządy te mają niezwykły kształt, niespotykany u żadnej innej występującej u nas ważki.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Na grzbietowych powierzchniach śródtułowia samca niebieskozielone paski są niewidoczne, lub słabowidoczne i porozrywane.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tu dobrze widzimy: narządy analne i rysunek na segmentach S8 i S9, oraz znajdujący się na segmencie S2 rysunek o kształcie strzałki.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Po bokach strzałkowatego kształtu czarnej plamki na S2 występują cienkie czarne kreseczki, których nie obserwujemy u samic.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tu widzimy te plamki w zbliżeniu.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Tu jeszcze raz możemy obejrzeć narządy analne z boku. Dolne narządy są około pięciokrotnie dłuższe od górnych. Są one masywne, łukowato wygięte ku górze.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Narządy analne widziane od góry są również wydatne i wygięte.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
 
Samica
 
Samice Coenagrion armatum nie wszystkie są jednakowe. Z daleka podobne są nieco nie do łątek, ale do ważek z rodzaju Ischnura czyli tężnica. Podobieństwo to podkreśla jasny segment S8 na tle czarnego z wierzchu odwłoka.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samice Coenagrion armatum często są oliwkowozielono-czarne. Wszystkie (w przeciwieństwie do samców) mają wyraźny jasny pas na wierzchu tułowia.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Ta samica zjada właśnie teneralnego samca łątki halabardówki Coenagrion hastulatum. Na jej drugim segmencie odwłoka możemy dokładnie obejrzeć kształt czarnej plamki. Kształt czarnych plamek na segmencie S8 też jest charakterystyczny.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Część samic ma zabarwienie szaroniebieskie — androchromatyczne.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Narządy analne samic są czarne, a narządy rozrodcze niewielkich rozmiarów, nie wystają poza segment 10 odwłoka.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
 
Galeria zdjęć

 
Samiec Coenagrion armatum sfotografowany w kwietniu 2012 roku w Zaściankach pow. Biała Podlaska, gm. Międzyrzec Mazowiecki.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Inny samiec C. armatum, kwiecień 2012 r., Zaścianki pow. Biała Podlaska, gm. Międzyrzec Mazowiecki.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Samica Coenagrion armatum, kwiecień 2012 r. w Zaściankach pow. Biała Podlaska, gm. Międzyrzec Mazowiecki.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samica C. armatum, 5 maja 2012 r., zbiornik Torfisko pow. Mińsk Mazowiecki, gm. Jakubów. Jedyny okaz spotkany tam tego dnia, przy zmiennej pogodzie.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
 
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.