Husarz Anax


To opracowanie ma na celu wykazanie cech wspólnych rodzaju husarz Anax, a także najważniejszych różnic, występujących u trzech spotykanych w Polsce gatunków należących do tego rodzaju.

           
Rodzina Żagnicowate Aeshnidae
  Rodzaj Husarz Anax
    Gatunki Husarz władca Anax imperator
— spotykamy jest powszechnie w całym kraju, z wyjątkiem niektórych masywów górskich. Zasiedla wody stojące i wolnopłynące. Preferuje na ogół niewielkie zbiorniki wodne. Najczęściej są to żwirownie, glinianki, torfianki, stawy, a także oczka śródpolne. Lubi brzegi zarośnięte pałkami, trzcinami i innymi roślinami szuwarowymi.
    Husarz ciemny (mniejszy, jeziorny) Anax parthenope
— spotykany niegdyś głównie w Wielkopolsce i na południowym Pomorzu, obecnie rozszerzył swój zasięg na znaczny obszar kraju. Zasiedla na ogół duże zbiorniki wodne. Najczęściej są to jeziora, większe stawy, żwirownie i glinianki. Znacznie rzadziej występuje w wodach wolnopłynących.
    Husarz wędrowny Anax ephippiger
— jest bardzo rzadki, ale możliwy do spotkania na całym obszarze kraju. Naloty tego husarza z południa, z obszaru afrykańskiego i południowoazjatyckiego są nieregularne, jednosezonowe — bo ważka ta w żadnym stadium swego życia nie jest w stanie przetrwać naszej zimy. Dorosłe osobniki mogą zalatywać do Polski późną wiosną lub wczesnym latem i przystąpić do rozrodu w płytkich, ciepłych wodach na obszarze otwartym. Larwy rozwijają się w ciągu 80-90 dni i wylatuje rodzime dla Polski pokolenie, którego dalszy los nie jest znany.

NA SKRÓTY
Biotop
Cechy wspólne
Różnice

Tekst i tablica poglądowa: Ewa Miłaczewska
Zdjęcia: Wiaczesław Michalczuk
Piotr Mikołajczuk
Ewa Miłaczewska
Krzysztof Pakuła
Michał Wolny
© Ewa Miłaczewska

 

Biotop
 
Leśne jeziorko otoczone torfowiskiem przejściowym w okolicy wsi Gęsianka, w powiecie Mińsk Mazowiecki, to miejsce obserwacji husarza władcy Anax imperator.

(foto Ewa Miłaczewska)
 
Międzyrzec Podlaski, wielka ponad 40 hektarowa żwirownia składajaca się z kilku akwenów. Tu spotyka się husarza ciemnego Anax parthenope, a w mniejszych, spokojnych zbiornikach także husarza władcę Anax imperator.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Kępa Potocka w Warszawie — tu na Łasze Potockiej spotykamy oba nasze rodzime husarze Anax imperator i Anax parthenope. Jest to obszar starorzecza Wisły przekształcony w zbiornik parkowy. Oba husarze składają tu jaja.

(foto Michał Kaczorowski)
 
Kwadrat UTM: CA07, piaskownia między Grabówką a Kotlarnią w woj. opolskim (niedaleko Kędzierzyna–Koźla), 13 lipca 2011 r. Miejsce napotkania samca husarza wędrownego Anax ephippiger

(foto Michał Wolny)
 
 
Cechy wspólne
Husarze Anax są największymi spośród występujących u nas w kraju ważek. To szybkie, silne owady o smukłych odwłokach. Największy z nich A. imperator ma długość około 85 mm i rozpiętość skrzydeł do 110 mm. Najmniejszy A. ephippiger osiąga długość 70 mm i rozpiętość skrzydeł około 100 mm. Skrzydła husarzy są pozbawione trójkątów analnych i zaokrąglone — jest to ważna cecha rozpoznawcza. Samce i samice są podobnie ubarwione i tylko kolory samców są nieco bardziej nasycone. Wzdłuż grzbietowej strony odwłoków husarzy obu płci biegnie gruba, ciemna linia. Narządy analne są brązowo-czarne.
 
 
Różnice
 
Głowa
Anax imperator — wzdłuż cienkiej, czarnej linii na krawędzi czoła widzimy niebieskie zacienienie, często pojawiające się u dojrzałych osobników. Nad nim widoczny jest czarny, pięciokątny znak — tuż przy środkowym z przyoczek. Oczy niebiesko-zielone. Z tyłu głowy znajduje się kremowy trójkąt potyliczny.
Anax parthenope — Widać tu też białą „twarz” husarza, białe czoło z ciemną grubą kreską połączoną cienką linią z czarną plamką położoną koło przyoczek. Oczy jaskrawozielone. Biały trójkąt potyliczny.
Anax ephippiger — na kremowożółtym czole dwie cienkie, równoległe, ciemne linie. Oczy brązowe od spodu żółtozielone. Żółty trójkąt potyliczny.

Tułów
Anax imperator — zielony, bez ciemnych linii wzdłuż szwów.
Anax parthenope — brązowy, bez ciemnych linii wzdłuż szwów.
Anax ephippiger — żółtozielony, ciemniejszy, piaskowo-beżowy na grzbiecie, bez ciemnych linii wzdłuż szwów. Tu tułów samicy — niewiele różniący się od tułowia samca.


Odwłok
Anax imperator — S1 zielony, S2 zielono–niebieski, S3–S10 niebieskie.
Anax parthenope — S1 ciemny, u jego podstawy żółta obrączka, na S2 niebieskie siodło, mniej widoczne u samic. Następne segmenty brązowe.
Anax ephippiger — S1 brązowy, u jego podstawy jaśniejsza (beżowa) obrączka, na S2 niebieskie siodło, u samic ledwie widoczne. Następne segmenty piaskowo-beżowe. Na segmentach S8–S10 występują jasne plamki po obu stronach ciemnbej linii biegnacej wzdłuż osi.

(foto: Wiaczesław Michalczuk, Piotr Mikołajczuk, Krzysztof Pakuła, Michał Wolny)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 

Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.

Porównanie Aeshnidae można obejrzeć na stronie: ŻAGNICOWATE AESHNIDAE.